Công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo có những chuyển biến tích cực

Theo Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Nguyễn Đức Hạnh, trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chính sách nhằm tăng cường trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân. Theo đó, công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo đã có nhiều bước chuyển biến tích cực, nhất là sau khi Luật Tiếp công dân được Quốc hội thông qua.

Nhìn chung, trong năm 2014, công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo tiếp tục có những chuyển biến rõ nét. Các Bộ, ngành, địa phương ngày càng quan tâm hơn đến việc chỉ đạo và tổ chức thực hiện công tác tiếp công dân, từng bước gắn tiếp dân với xử lý đơn, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Việc phối hợp trong công tác tiếp dân chặt chẽ, kịp thời hơn, nhất là các vụ việc đông người, phức tạp. Việc bố trí trụ sở tiếp công dân, xây dựng bộ máy tổ chức, giải quyết chế độ, chính sách và đào tạo, bồi dưỡng cho cán bộ tiếp dân được chú trọng.

Công tác xử lý đơn thư có nhiều đổi mới, từng bước ứng dụng công nghệ thông tin vào xử lý đơn thư nhằm hạn chế việc trùng lắp trong quá trình xử lý. Việc theo dõi kết quả giải quyết sau khi chuyển đơn có nhiều tiến bộ; Công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo tiếp tục được các cấp, các ngành tập trung chỉ đạo thực hiện quyết liệt hơn nên đã đạt được những kết quả khá tích cực; tiếp tục duy trì tỷ lệ giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo đạt cao; việc thi hành quyết định giải quyết khiếu nại, quyết định xử lý tố cáo tốt hơn năm trước. Việc kiểm tra, rà soát, giải quyết các vụ việc tồn đọng, phức tạp, kéo dài, được các bộ, ngành, địa phương triển khai khá nghiêm túc và đạt được những kết quả tích cực.

Trong năm 2014, các Bộ, ngành đã chủ động, tích cực, nghiêm túc triển khai thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và hướng dẫn của Thanh tra Chính phủ về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo; ban hành nhiều văn bản chỉ đạo và tổ chức thực hiện công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư và giải quyết khiếu nại, tố cáo; tập trung rà soát và phối hợp để giải quyết dứt điểm các vụ việc khiếu nại, tố cáo tồn đọng, phức tạp, kéo dài; tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục, nâng cao kiến thức pháp luật về khiếu nại, tố cáo; tập trung thực hiện Nghị quyết số 39/2012/QH13 ngày 23/11/2012 của Quốc hội về tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực hiện chính sách, pháp luật trong giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân đối với các quyết định hành chính về đất đai, Kế hoạch ban hành kèm theo Quyết định số 312/QĐ-TTg ngày 07/02/2013 của Thủ tướng Chính phủ.

Đặc biệt, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã trình Chính phủ và ban hành theo thẩm quyền hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành Luật Đất đai; có nhiều biện pháp quyết liệt, có hiệu quả trong việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất; cùng địa phương thanh tra chuyên đề diện rộng việc chấp hành pháp luật đất đai; thanh tra, kiểm tra đột xuất những nội dung, vấn đề “nóng” trong quản lý đất đai gây bức xúc trong dư luận xã hội; tập trung giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo phúc tạp, tồn đọng thuộc thẩm quyền.     

Với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, coi đây là một nhiệm vụ chính trị quan trọng, thường xuyên của địa phương, đơn vị, tình hình khiếu nại, tố cáo có những chuyển biến theo hướng tích cực, góp phần ổn định an ninh, trật tự.

Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Nguyễn Đức Hạnh phát biểu

Tình hình khiếu nại, tố cáo giảm, nhưng số lượt đoàn khiếu kiện đông, vượt cấp tăng

Tuy nhiên, cũng theo Phó Tổng thanh tra Chính phủ Nguyễn Đức Hạnh, trong năm 2014, số lượt công dân đến các cơ quan hành chính nhà nước để khiếu nại, tố cáo tăng 3,2% so với năm 2013, số đoàn đông người tăng 8,8%; số đơn thư khiếu nại, tố cáo giảm 7,4%; số vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền của các cơ quan hành chính nhà nước giảm 2,6%. Nhìn chung, tình hình khiếu nại, tố cáo năm 2014 có xu hướng giảm so với năm 2013, tuy nhiên số lượt đoàn đông người tiếp tục tăng, có đoàn lên tới vài trăm người với thái độ bức xúc, gay gắt, nhiều lần, tập trung, vượt cấp lên Trung ương. Chính vì vậy, Trụ sở Tiếp công dân của Trung ương thường xuyên bị rơi vào tình trạng quá tải, nhiều trường hợp công dân đến khiếu nại, tố cáo phải chờ đến ngày hôm sau mới được tiếp, hướng dẫn.

Phần lớn các vụ việc khiếu nại đông người, phức tạp là những vụ việc phát sinh từ những năm trước, chưa được giải quyết dứt điểm, có trường hợp đã khiếu kiện từ nhiều kỳ họp Quốc hội, thậm trí từ khóa trước, có trường hợp mặc dù đã được các cấp giải quyết nhưng công dân vẫn tiếp tục khiếu kiện kéo dài. 

Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng khiếu nại, tố cáo hiện nay là: cơ chế, chính sách, pháp luật tuy đã từng bước hoàn thiện nhưng còn có những điểm bất cập, nhất là các quy định về đất đai và một số quy định về nhà ở, về khiếu nại, tố cáo… Chính sách, phát luật về bồi thường, hỗ trợ đã có nhiều thay đổi theo hướng có lợi cho người bị thu hồi đất, tạo điều kiện thuận lợi để giải quyết được các trường hợp mới nhưng lại phát sinh một số trường hợp bị thu hồi những năm trước so bì, phát sinh khiếu nại. Thực tế có những vụ việc rất khó khăn khi tìm ra được phương án giải quyết vừa bảo đảm đúng pháp luật vừa đáp ứng được yêu cầu của nhân dân.

Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật còn nhiều bất cập, nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của người khiếu nại còn hạn chế nên tỉ lệ khiếu nại, tố cáo sai còn khá nhiều. Có những vụ việc đã được giải quyết nhiều lần, cơ bản là đúng chính sách, pháp luật, bảo đảm có lý, có tình nhưng công dân vẫn tiếp khiếu, thậm chí có những phản ứng tiêu cực, cố chấp, gây rối hoặc bị kẻ xấu lợi dụng lôi kéo, kích động tham gia khiếu kiện đông người.

Thứ trưởng Bộ TN&MT Chu Phạm Ngọc Hiển phát biểu

Công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại tố cáo là nhiệm vụ trọng tâm của Bộ Tài nguyên và Môi trường trong năm 2015

Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng TN&MT Chu Phạm Ngọc Hiển cho biết, trong thời gian qua, tình hình khiếu nại, tố cáo luôn là vấn đề được Đảng, Nhà nước và toàn xã hội quan tâm, trong đó khiếu nại, tố cáo về đất đai luôn chiếm tỷ lệ cao. Theo thống kê trên địa bàn cả nước, khiếu nại, tố cáo về đất đai thường chiếm gần 70% số đơn khiếu nại, tố cáo các cơ quan hành chính nhận được; riêng Bộ TN&MT đơn khiếu nại, tố cáo về đất đai chiếm đến 98% số lượng đơn thư nhận được hàng năm.

Tuy nhiên, trong thời gian gần đây số lượng đơn khiếu nại, tố cáo của công dân trong lĩnh vực đất đai mà Bộ nhận được đã giảm dần qua các năm (giai đoạn từ năm 2004 - 2008 trung bình mỗi năm nhận được gần 10.000 lượt đơn, thì từ giai đoạn 2008 đến nay mỗi năm nhận được từ 4.000 - 5.000 lượt đơn). Nội dung công dân khiếu nại, tố cáo về đất đai chủ yếu là vấn đề thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để thực hiện dự án khu đô thị, khu thương mại, du lịch, giá bồi thường thấp, tình trạng đất được giao, cho thuê nhưng không sử dụng, để hoang hóa…

Nguyên nhân chính của tình trạng trên chủ yếu do: chính sách, pháp luật về đất đai chưa đồng bộ, còn nhiều bất cập; tình trạng thu hồi đất không theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất tại một số địa phương; một số vụ việc đã được Thanh tra Chính phủ, Bộ TN&MT xem xét, kết luận, báo cáo Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo giải quyết, chấm dứt khiếu nại, nhưng địa phương không tổ chức thực hiện, sau một thời gian (có trường hợp 5 - 7 năm) địa phương tiếp tục kiến nghị xem xét, giải quyết lại nhưng không có tình tiết mới khác, dẫn đến vụ việc kéo dài. Bên cạnh đó, nhận thức của người dân còn nhiều hạn chế, nhưng địa phương chưa chú trọng đến công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật, vận động, thuyết phục; chưa coi trọng công tác đối thoại, hòa giải.....

Trước tình hình trên, Ban Cán sự Đảng, Lãnh đạo Bộ TN&MT đã tập trung chỉ đạo thực hiện công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, coi đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Bộ. Bộ TN&MT đã duy trì tiếp công dân của Lãnh đạo Bộ, Bộ trưởng hàng tháng; bố trí một Thứ trưởng phụ trách về công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo để kịp thời chỉ đạo xử lý các vướng mắc; tập trung lực lượng để giải quyết nhanh, kịp thời các vụ việc thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của Bộ; đồng thời, phối hợp với Thanh tra Chính phủ, địa phương rà soát các vụ việc phức tạp, tồn đọng, kéo dài trong lĩnh vực đất đai theo Nghị quyết của Quốc hội, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Tăng cường phối hợp hiệu quả giữa ngành Thanh tra và ngành tài nguyên và môi trường

Trong năm qua, công tác phối hợp giữa ngành Thanh tra và ngành Tài nguyên môi trường nói chung và giữa Thanh tra Chính phủ và Bộ Tài nguyên và Môi trường nói riêng tiếp tục được tăng cường, qua đó đã tác động tích cực, làm chuyển biến nhận thức, nâng cao trách nhiệm trong công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo nói chung và về tài nguyên và môi trường nói riêng, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức, góp phần ổn định tình hình an ninh, trật tự và chính trị xã hội. Sự phối hợp được thể hiện rõ trong việc triển khai các nghị quyết của Quốc hội, của Chính phủ trong giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân. Việc phối hợp kiểm tra, rà soát, giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo theo Kế hoạch 1130/KH-TTCP ngày 10/5/2012 và Kế hoạch2100/KH-TTCP ngày 19/9/2013 của Thanh tra Chính phủ về kiểm tra, rà soát, giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo tồn đọng, phức tạp, kéo dài đạt nhiều kết quả tích cực; việc phối hợp tham mưu giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo  liên quan đến đất đai được Thủ tướng Chính phủ, Thủ trưởng cơ quan nhà nước giao ngày càng chặt chẽ, hiệu quả.

Hai ngành cũng thường xuyên trao đổi, xin ý kiến về các vướng mắc trong giải quyết vụ việc phức tạp, tạo sự đồng thuận cao trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo, tranh chấp đất đai. Trong xây dựng ngành, việc phối hợp ban hành các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến công tác quản lý nhà nước của hai ngành được chú trọng; công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ làm công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo được quan tâm, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu và đòi hỏi từ thực tiễn.

Tổng Thanh tra Chính phủ Huỳnh Phong Tranh phát biểu

Nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực hiện chính sách, pháp luật trong việc tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo

Phát biểu kết luận Hội nghị, Tổng Thanh tra Chính phủ Huỳnh Phong Tranh nhấn mạnh, năm 2015 là năm diễn ra nhiều sự kiện chính trị quan trọng của đất nước, là năm tổ chức đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng, dự báo tình hình khiếu nại, tố cáo của công dân có thể tăng, diễn biến phức tạp; khiếu kiện đông người tại một số địa phương tiềm ẩn nhiều điểm nóng. Các cấp, các ngành cần theo dõi, nắm chắc tình hình khiếu nại, tố cáo và chủ động, kịp thời giải quyết ngay từ khi mới phát sinh, không để diễn biến phức tạp, đông người ảnh hưởng đến an ninh chính trị và trật tự xã hội.

Theo Tổng Thanh tra Chính phủ, năm 2015, với mục tiêu giảm khiếu nại, bức xúc, kéo dài, đoàn đông người, Thanh tra Chính phủ tiếp tục tập trung nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực hiện chính sách, pháp luật trong việc tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phấn đấu đạt tỉ lệ trên 85% đối với các vụ việc mới phát sinh; tiếp tục kiểm tra, rà soát, giải quyết các vụ việc tồn đọng, phức tạp, kéo dài coi đây là việc làm thường xuyên của các cấp, các ngành; thực hiện có hiệu quả chương trình phối hợp, giám sát và giải quyết khiếu nại, tố cáo ở cơ sở; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo để nâng cao hiểu biết pháp luật về tiếp công dân khiếu nại, tố cáo của cán bộ, nhân dân; tăng cường đôn đốc, thanh tra, kiểm tra trách nhiệm của thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước trong việc thực hiện pháp luật về tiếp dân, khiếu nại, tố cáo.